W czasach, gdy metr ziemi jest coraz droższy, mało kto może sobie pozwolić na wielką działkę. Nie oznacza to jednak konieczności rezygnacji z zieleni w domu i wokół niego. Ogrody wertykalne rewolucjonizują współczesną architekturę i okazują się mieć zaskakująco dużo zalet.
Co to są ogrody wertykalne?
Jak sama nazwa wskazuje, ogrody wertykalne to ogrody o pionowej konstrukcji. Nazywa się je czasem zielonymi lub żyjącymi ścianami. Pomysł rozwinął i opatentował w 1938 r. profesor Stanley White Hart z Uniwersytetu Illinois, USA. Czterdzieści lat później we Francji pomysł ewoluował zbliżając ogrody wertykalne do dzisiejszej postaci m.in. poprzez zastosowanie uprawy hydroponicznej.
Idea ogrodu w pionie polega na umieszczeniu podłoża do ukorzeniania równomiernie w ścianie i obsadzeniu jej odpowiednio przystosowanymi gatunkami, którym nie przeszkadza wzrost prostopadły do siły grawitacji. Rozwiązanie to coraz częściej pojawia się miejscach publicznych, biurach i budynkach mieszkalnych, zwłaszcza w miastach, gdzie strefy zieleni są ograniczone.
8 korzyści ogrodów wertykalnych
Wzmożone zainteresowanie ogrodami wertykalnymi to nie tylko wynik mody. Pomysł pionowej uprawy generuje bardzo wiele korzyści praktycznych i estetycznych, które zjednują sobie coraz większe grono zwolenników. Przede wszystkim wskazuje się na:
- ogromną oszczędność miejsca – zielona ściana zajmuje bardzo ograniczony pas powierzchni, a często jest wręcz nieodzownym architektonicznym elementem wykorzystanym w kreatywny sposób;
- szerokie możliwości wykorzystania – ogród wertykalny można założyć we wnętrzach, na fasadzie i gdziekolwiek pod gołym niebem; może mieć dowolne kształty i wymiary, nawet bardzo niewielkie;
- walory estetyczne – zamiast widoku przygnębiającej betonowej ściany mamy przed oczami zieleń, często bardzo atrakcyjną kolorystycznie i strukturalnie;
- poprawa warunków we wnętrzach – żywe rośliny w domu przekładają się na lepszą jakość powietrza i wyższy poziom wilgotności;
- zwiększoną izolację akustyczną zielonych ścian – szacuje się, że mogą one redukować dźwięki o intensywności do 40 dB;
- opcję uprawy warzyw, czyli alternatywne źródło zdrowej, ekologicznej żywności;
- alternatywę dla betonowych ścian wmiastach i obszarach industrialnych;
- możliwość uprawy roślin przez osoby starsze, nie będące w stanie się zginać lub klęczeć nad zagonami.
Owszem ogrody wertykalne najczęściej realizowane są przez profesjonalistów i bywają dość drogie. Nic nie stoi jednak na przeszkodzie, aby projekt zrealizować samodzielnie, znacznie mniejszym kosztem.
Poradnik praktyczny: jak stworzyć ogród wertykalny w domu lub na zewnątrz
Pierwszym krokiem do stworzenia zielonej ściany jest wybór struktury. W praktyce wykorzystuje się drewniane ramy, gotowe treliaże, palety, a także gotowe metalowe konstrukcje zawierające pojemniki na poszczególne rośliny. Wiele źródeł poleca wybór lżejszych materiałów, które w razie remontu lub zmiany aranżacji mogą być stosunkowo łatwo przeniesione w inne miejsce.
Typ konstrukcji zależy oczywiście od wyboru lokalizacji ogrodu. W tym kontekście najważniejsze jest odpowiednie nasłonecznienie w zależności o preferowanych gatunków do wysadzenia. Optymalnym miejscem do instalacji może być ściana garażu lub domu wyeksponowana na zachód lub południe – bardzo łatwo jest oprzeć o nią wybrany stelaż. W przeciwnym razie konstrukcję trzeba odpowiednio zakotwiczyć, aby dała się powalić wiatrowi.
Dodajmy, że struktury metalowe są bardziej perspektywiczne, gdyż drewno wskutek podlewania i kontaktu z roślinami po kilku sezonach może zacząć próchnieć. W ramach projektów DIY można wręcz wykorzystać plecioną siatkę ogrodzeniową, na której powiesimy za pomocą haczyków pojemniki z zielenią.
Ogrody wertykalne we wnętrzach nie poddane są niesprzyjającym warunkom pogodowym, ale brakuje im też naturalnego światła słonecznego oraz wilgoci. Tutaj poza racjonalnym wyborem ściany istotne bywa również zaplanowanie sztucznego oświetlenia dla roślin oraz sposobu utrzymywania wilgoci – hodowla hydroponiczna może być najlepszym rozwiązaniem.
Wszystkie powyższe czynniki plus osobiste gusta warunkują wybór roślin na zieloną ścianę. Czasami konieczna jest rezygnacja z ambicji i marzeń na rzecz gatunków, które w danej temperaturze i poziomie światła będą radzić sobie lepiej. Generalnie na wertykalne ogrody w szczególności poleca się:
- kaktusy oraz sukulenty, np. eszeweria, rozchodnik;
- zioła typu bazylia, tymianek, oregano, mięta, rozmaryn;
- pnącza, np. hortensja pnąca, bluszcz, wiciokrzew pomorski;
- paprocie, np. nefrolepis wyniosły, adiantum;
- trawy ozdobne, np. hakonechloa, kostrzewa popielata;
- oplątwy, czyli rośliny powietrzne;
- warzywa i owoce, np. truskawki, pomidorki koktajlowe, sałata;
- tropikalne gatunki, np. orchidee, bromelie, filodendrony;
- kwitnące gatunki, np. begonie, lobelie, petunie.
Przy doborze roślin istotne jest przemyślenie kompozycji jako całości. Jeśli zdecydujesz się połączyć szybkorosnące gatunki z powolnymi, ryzykujesz powstanie nierównowagi i konfliktów. Zwieszające się rośliny mogą z kolei zasłaniać te pnące się do góry. Nie zapomnij również o zachowaniu odpowiednich przestrzeni między poszczególnymi okazami.
Ostatni krok przed posadzeniem wybranych gatunków to wybór pojemników oraz podłoża. To ostatnie powinno być dobrze przepuszczalne i dopasowane do wymagań poszczególnych roślin (poziom pH, zawartość składników odżywczych).
Utrzymanie ogrodu wertykalnego
Ogrody wertykalne oczywiście wymagają nieco pracy i pielęgnacji również po instalacji. Jak bardzo będą czasochłonne zależy od zastosowanych systemów. Nawadnianie kropelkowe z pewnością zaoszczędzi wysiłków, a dodatkowo zredukuje ryzyko ręcznego przelewania, które może powodować nieład na podłodze.
Należy też liczyć się z faktem, że jednym roślinom będzie powodzić się lepiej niż innym. Okresowo konieczne może być więc ręczne przycinanie, a nawet wymiana gatunków. Do nieprzyjemnych obowiązków należy walka ze szkodnikami, które mają prawo pojawić się na wertykalnej uprawie, tak samo jak w klasycznych doniczkach. Przy wyższych zielonych ścianach tego typu zabiegi pielęgnacyjne wymagać będą oczywiście drabiny.
Inspiracje na ogrody wertykalne: pomysły na kreatywne projektowanie
Koncepcji zielonych ścian są dziesiątki, jeśli nie setki, i wciąż powstają nowe. Każdy z nas może łatwo stworzyć unikalny projekt dopasowany do konkretnej lokalizacji, warunków, budżetu i stylu posesji czy nieruchomości. Oto garść inspiracji, które mogą pomóc w podjęciu ostatecznej decyzji:
